.jpg)
شهرستان محلات
شهرستان محلات در جنوب غربی تهران و در فاصله ۲۶۲ کیلومتری آن قرار دارد و یکی از شهرستان‌های استان مرکزی محسوب می‌شود که در جنوب شرقی آن واقع گردیده است. این شهر از طرف شمال به قم و آشتیان و از طرف جنوب به اصفهان و گلپایگان و از طرف غرب به خمین و اراک و از طرف شرق به دلیجان محدود می‌باشد. مساحت این شهرستان 2073/37 کیلومتر مربع برابر با 7/1 درصد کل استان با تراکم نسبی ۲۱ نفر می‌باشد. شهرستان محلات دارای ۲ شهر، یک بخش مرکزی و۲ دهستان به نام‌های دهستان باقرآباد (با ۴۸ آبادی و ۱۵۰۰ خانوار) و دهستان خورهه (با ۱۳ آبادی و ۹۹۲ خانوار) و در مجموع دارای ۶۱ آبادی (در سال ۱۳۷۰) بوده است. شهر محلات به عنوان مركز شهرستان محلات در جنوب استان مركزي بين ۳۳ درجه و ۵۴ دقيقه عرض شمالي و ۵۰ درجه و ۲۷ دقيقه طول شرقي و ارتفاع آن از سطح دريا ۱۸۲۰ متر مي‌باشد.
شهر محلات در حوزه‌اي قرار گرفته است، كه از چهار جهت اصلي توسط كوهها و تپه‌‌هاي نسبتا مرتفعي محصور شده است. مهمترين عارضه‌هاي توپوگرافي در شمال شهر (كوه‌هاي سرچشمه) استقرار يافته‌اند و عملا توسعه شهر را از جهت مذكور محدود نموده‌اند. خط القعر حوزه محلات رودخانه قمرود است كه در ضلع جنوبي شهر واقع شده است. اين رودخانه كه مهمترين و بزرگترين رودخانه منطقه محلات به حساب مي‌آيد، از كوهها و ارتفاعات استان لرستان سرچشمه گرفته و با جهت جنوب غربي- شمال شرقي از ضلع جنوب و جنوب شرقي شهر محلات عبور نموده و با عبور از غرب محلات به سد پانزده خرداد مي‌ريزد. غرب شهر محلات توسط تپه‌هايي با شيب ملايم و شرق آن به وسيله تپه‌هايي با شيب نسبتا تند محصور شده است. محدوده بلافصل ضلع جنوبي شهر را زمينهاي حاصلخيز كشاورزي و گلخانه‌ها تشكيل مي‌دهند.
اصلي‌ترين بستر پيونددهنده تعاملات عملكردي و ارتباط شهر محلات، شامل محور ارتباطي دليجان- محلات – خمين مي‌باشد كه امكان ارتباطي اين شهر با كانون‌هاي جمعيتي اطراف آن را فراهم مي‌نمايد. اصلي‌ترين كانون‌هاي جمعيتي كه در نزديكي شهر محلات واقع شده‌اند در سمت شرق آن به ترتيب مي‌توان به باقرآباد، نيمور و دليجان در سمت جنوب غربي آن به شهر خمين اشاره كرد.
این شهرستان از جانب شمال به جنوب گسترده شده است که تصور می‌رود علت آن مسطح شدن زمین در این جهت باشد. شهرستان محلات به دو قسمت محلات علیا و محلات سفلی تقسیم می‌شود که چشمه همیشه جوشان و چنارهای سر به فلک کشیده زینب بخش محلات علیا و زمین‌های کشت گلهای متنوع و رنگارنگ زینت بخش محلات سفلی می‌باشد. محصور بودن بین کوهستانی؛ محلات را تا حدودی از تغییرات ناگهانی دما مصون داشته و اثر عوامل مختلف آب و هوایی نوعی آب و هوای کوهپایه‌ای را برای شهر به ارمغان آورده است. بطور کلی این شهرستان دارای تابستان‌های خنک و زمستان‌های سرد (البته نه شدید) است، گرمترین ماه سال مرداد با میانگین دمای ۲۱ درجه سانتیگراد و سردترین ماه سال دی ماه با میانگین دمای ۲ درجه سانتیگراد می‌باشد و میانگین بارش سالیانه برف و باران در این شهر طبق آمار موجود ۲۸۰ میلیمتر است.
اين شهر به واسطه مزارع بزرگ پرورش گل و گیاه، آب و هوای دلپذیر به القابي مانند هلند ايران، بهشت افسانه‌اي و شهر گل‌ها شهرت يافته است.
موقعیت تاریخی
محلات در روزگار هخامنشيان بخش كوچكي از ايالت ماد به شمار مي‌رفته است. اين منطقه در دوران اشكانيان جزئي از ايالت والي نشين ماد بزرگ محسوب مي‌شد. وجود آثار باستاني باقي مانده در استان مركزي در روشن ساختن سابقه تاريخي اين منطقه نقش مهمي را ايفا مي‌كند. در زمان ساسانيان نيز منطقه محلات، مخصوصا دره رودخانه قمرود در جنوب اين شهر محل استقرار جمعيت بوده است. آثار باقي مانده از يك آتشكده مربوط به اين دوره اين مطلب را به وضوح نشان مي‌دهد. در دوران نخستين اسلامي اين شهرستان جزو منطقه‌اي به شمار مي‌رفت كه جبال خوانده مي‌شد. از زبان سلاجقه بر اين سامان، عراق عجم نام نهادند كه حوزه كنوني اين شهرستان بخش كوچكي از منطقه عجم به شمار مي‌رفت و اين نام تا زمان قاجاريه و پهلوي نيز معروف بوده در تقسيمات كشوري روزگار مغول اين ناحيه جزئي از منطقه‌اي بوده كه عراق عجم را قسمتان عراق مي خواندند. در قرن چهارم هجري و در روزگار ديالمه (۳۷۸ه.ق) بصورت رستاق (بخش فعلي) شناخته و آن را به چند طوج تقسيم كرده‌اند .در همين دوره منطقه مورد نظر ما رستاق انار خوانده مي‌شده است. لازم به ذكر است كه بر اساس كتيبه‌هاي موجود مربوط به هخامنشيان از محلات با عنوان وركان نام برده شده است و بر اساس قديمي‌ترين نام مربوط به محلات همان وركان مي‌باشد.
محلات داراي دو دهكده بوده به نام وركان عليا وسفلي يا ديه پائين وديه بالا و در ميان آنها آتشكده مهر جشسف قرار داشته و حسينيه آقاخان به جاي خانقاه قديمي در محل همين آتشكده بنيان گرديده است. تبديل خانقاه به آتشكده نشان دهنده تغيير فكر و عقيده و مسلك مردم آن زمان بوده است.
موقعیت اقتصادی
پرورش گل گياهان زينتی در محلات
هنر گلکاری و پرورش گل به عنوان یک فعالیت اقتصادی در ایران به آغاز قرن حاضر و حدود ۱۳۰۰ شمسی برمی‌گردد و شهر محلات به عنوان پایه‌گذار، ایجاد کننده و توسعه دهندة این صنعت، نقش پر اهمیت و ویژه‌ای داشته است. سالانه علاوه بر دو میلیون علاوه گلدان و بیست میلیون شاخه گل در سطح ۹۰۰ هکتار اراضی و گلخانه‌های شیشه‌ای و پلاستیکی شهرستان محلات تولید و به دوستداران گل در سطح کشور و خارج از کشور و خارج از کشور عرضه می‌شود.
انواع گل در محلات:
الف: گلهای آپارتمانی: شامل ۲۰ گونه که برخی از آنها عبارتند از: انواع پیتوس، آلکونها، کرتن، دیفین باخیا، انواع فیلکوس (ابلق) پیرومیا (پیله).
ب: گلهای شاخه‌ای: شامل ۱۹ گونه که برخی از آنها عبارتند از: گلایل میخک، زنبق، انواع پیلوم، ارکیده، کوکب، جعفری، همیشه بهار، انواع داودی، ژرویرا، آمالیس.
انواع درختچه‌های زينتی:
الف: کاغذی مانند : رز – نسترن- نخل زینتی- محبوب شرب – کاردینا
ب: نشاء و بذر: میمون – صدفی- انواع بنفشه- اطلسی خارجی و ایرانی، پریوش
ج: انواع نهال: نهال گیلاس- نهال هلو- نهال گردو- اقاقیا، زلزالک، آناناس
سنگ:
در حال حاضر شهر محلات یکی از مراکز اصلی تولید سنگهای ساختمانی در استان مرکزی و کشور می‌باشد و بعد از پرورش گل و گیاهان زینتی و صادرات آن، مهم‌ترین فعالیت مؤثر بر اشتغال شهر است. تا شعاع ۲۵ کیلومتری این شهر ۲۶ معدن وجود دارد که اکثر آنها سنگ مرمر و تراورتن می‌باشند. قسمت عمده‌ی این سنگ‌ها در سنگبری‌های شهرستان برش خورده و برای مصرف به بازارهای داخلی کشور عرضه و یا صادر می‌گردند.
ماهيان زينتی:
تکثیر و پرورش گونه‌های زنده‌زای ماهیان زینتی: امروزه بیش از ۵۰ نمونه مختلف در ۱۳ واحد تولیدی این شهرستان تکثیر می‌شود. شهرمحلات به لحاظ تنوع تولید ماهیان زینتی رتبه اول کشور و استان مرکزی نیز به دلیل توان بالای تولیدی شهرستان محلات رتبه دوم تولید ماهیان زینتی در کشور را کسب نموده است. ۹۰% ماهیان زینتی استان در شهرستان محلات تولید می‌شوند.
موقعیت معیشتی
در گذشته این شهر تنها در امر کشاورزی فعال بوده است. هنر گلکاری و پرورش گل به عنوان یک فعالیت اقتصادی در ایران به آغاز قرن حاضر و حدود ۱۳۰۰ شمسی باز می‌گردد و شهر محلات به عنوان پایه‌گذار، ایجادکننده و توسعه‌دهنده این صنعت نقش پر اهمیت و ویژه‌ای داشته است. سالانه افزون بر ۲ میلیون عدد گلدان و ۲۰ میلیون شاخه گل در سطح ۹۰۰ هکتار از اراضی و گلخانه‌های شیشه‌ای و پلاستیکی شهرستان محلات تولید و به دوستداران گل در سطح کشور و خارج از کشور عرضه می‌شود. بجز بخش کشاورزی بخش خدمات و مشاغل تولیدی نیز در این منطقه دارای اهمیت می‌باشد مثل کارخانه‌های سنگبری سنگهای تراورتن، چینی، مرمریت و گرانیت که این شهرستان از نظر معادن یکی از نقاط معروف ایران به شمار می‌رود. همچنین کارگاه‌های کوچک و بزرگ تریکوبافی، صنعت قالی‌بافی، کارخانه رب گوجه‌سازی و کمپوت‌سازی، از دیگر امکانات معیشتی این شهرستان به شمار می‌آیند. در کنار موارد ذکر شده به علت چشمه آبگرم معدنی، محلات در فصول مساعد جاذب تعداد بسیاری از ایرانگردان می‌باشد.
خدمات گردشگری
بوستان زيبا سرچشمه در شمال شهر، خيابان‌هايي با درختان چنار سر به فلك كشيده، درخت چنار ۱۰۰۰ ساله شهر واقع در ميدان چنار و آب نماهای فراوان، مزارع و دهكده گل، كوچه باغ‌هاي زيبا، بناها و روستاهاي تاريخي، امامزاده‌ها و اماكن مذهبي، مجتمع آب درماني و آبگرم طبيعي و جشنواره‌های سالیانه گل از جاذبه‌هاي گردشگري اين شهر مي‌باشند. انواع باغ‌های پرورش گل محلات واقع در مزارع گل محلات سفلی، امامزاده یحیی (ع) و امامزاده فضل (ع) واقع در خیابان قندی محلات علیا، کوچه‌باغ‌های پولگان محلات واقع در میدان فرمانداری (منطقه پولگان) و مزارع دشت بالا و دشت پشند و سرجوب نر و پاقطار، حمام قدیمی عرش محلات (مکان فعلی اداره گردشگری و میراث فرهنگی) واقع در خیابان سرچشمه، روستای آتشکوه و آتشکده باستانی واقع در این روستا، یخچال تاریخی نیم ور، یخچالهای طبیعی موسوم به کنگره یخچال، آسیاب‌های آبی محلات. شهر محلات دارای یکی از بزرگترین پیست‌های اسب سواری استان مرکزی است و چند مرکز نگهداری اسب و آموزش اسبدوانی در محلات وجود دارد.
چشمه‌های آبگرم محلات
چشمه آبگرم محلات از نوع آبهاي گرم عمقي است كه بيشتر از بخار خميره سنگهاي سوزان درون پوسته زمين به وجود مي‌آيد و به سطح زمين مي‌رسد. عمق اين نوع آبهاي گرم گاهي به ۲۰۰۰۰ متر و گرماي آن متناسب با عمق و سرعت بالا آمدن، گاهي به ۱۰۰ درجه سانتي گراد هم مي‌رسد. چشمه جوشان آبگرم محلات در شمال شرقي محلات قرار گرفته است و از جمله مهمترين آب معدني استان مركزي محسوب مي‌شود. اين چشمه از طريق يك جاده آسفالته به جاده دليجان – محلات متصل مي‌شود. از سمت شمال نيز به وسيله يك جاده شوسه به جاده آسفالته دودهك – خورهه و سپس به جاده اصلي قم – اصفهان متصل مي‌شود.
چشمه آبگرم محلات از ديرباز مورد توجه سياحان بوده و همه ساله هزاران نفر از راههاي دور و نزديك به منظور درمان امراض پوستي و استخواني به آن مراجعه مي‌كنند. آب اين چشمه از تركيب آبهاي سولفاته، كلسيم و از دسته آبهاي هيپرنرمال با باقي مانده خشك زياد مي‌باشد كه در درمان بيماريهاي نقرس، كبدي، صفراوي، كليوي و دستگاه گوارش مصرف دارد. درجه حرارت آب اين چشمه ۵۰ درجه سانتيگراد است. دوره استفاده از آبگرم محلات در فصل بهار و به ويژه تابستان است.
مشاهير و پيشگامان فرهنگ و ادب
ميرزا جعفرخان رضازاده محلاتي، دكتر فاطمه سياح، دكتر محسن سياح، ميرزا كاظم خان شيمي، ميرزا حسين مجد، ميرزا علي‌اكبر عاشوري، حسن كبير، حسن فرخ پيام
خطاطان و نويسندگان
حاج محمدرضا متخلص به صفاي محلاتي، شيخ زين‌العابدين محلاتي، عماد محلاتي، ميرزا علي‌اكبر محلاتي، علي‌رضا محلاتي، ميرزا فرج‌اله محلاتي، شجاع‌الدين الحسيني محلاتي، حاج شيخ علي محلاتي
رجال سياسي و اداري
آقاخان محلاتي، سيدمحسن صدر (صدرالاشراف)، دكتر جواد صدر، حاج سياح محلاتي، دكتر حميد سياح، همايون سياح،جمال‌الدين جمال محلاتي، حسن روحاني، مهندس اسماعيل روحاني، ميرزا علي‌اصغر امين
مشاهير سياسي و مذهبي
آيت‌ا... توسلي محلاتي، آيت‌ا... رسولي محلاتي، آيت‌ا... طاها مقدسي، آيت‌ا... سروش محلاتي، آيت‌ا... شيخ محلاتي، ميرزا حسن انصاري، محمدباقر انصاري، شيخ حسن روحاني، حاج سيداحمد صدرالغروي، مرحوم شيخ عبدالوهاب قائيني، سيدحسن صدر، شيخ فضل‌اله مهديزاده محلاتي (شهيد محلاتي)، حاج شيخ جواد ناظري، شيخ بهاالدين محلاتي، شيخ ذبيح‌اله محلاتي، حاج شيخ مجدالدين محلاتي، شيخ محمداسماعيل محلاتي، شيخ مرتضي مجتهد محلاتي شيرازي
شعرا
آزرم محلاتي، خاقاني محلاتي، رفعت محلاتي، صدرالدين محلاتي، ميرزا فرج‌اله محلاتي، ميرزا كاظم خان شيوا، نعمت‌اله خسرواني
رشته‌هاي صنايع دستي
دست‌بافت‌هاي سنتي (قالي‌بافي، گليم‌بافي)، رودوزيهاي سنتي، آثار چوبي (معرق كاري و پيكرتراشي)، سفالگري، پاپوش سنتي(گيوه دوزي و گيوه بافي)، آثار تلفيقي و تكميلي
سوغات
انواع گل و درخت،گلدانهای سفالی، حلوا شكري، تريكوبافي و گیوه، حلوا ارده، عسل، نان سنتی پرکوفت، گرده، شیری و دو آتشه
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.JPG)