شهر میلاجرد
میلاجرد شهری در بخش میلاجرد شهرستان کمیجان است. در شمال غربی استان مرکزی و از غرب به استان همدان متصل و در صد کیلومتری اراک و هفتاد کیلومتری همدان در طول جغرافیایی ۴۹ درجه ۱۲ دقیقه نیمکره شرقی و عرض جغرافیایی ۳۴ درجه ۳۷ دقیقه نیمکره شمالی با مساحتی به وسعت ۶۰ کیلومتر مربع و بخش میلاجرد با ۵۷۵ کیلومتر مربع می‌باشد. این شهر در ۲۱ کیلومتری جنوب غربی کمیجان واقع است. طبق مطالعات انجام شده بر روی تپه‌های باستانی قلعه تپه میلاجرد؛ تاریخچه این شهر به ۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح یعنی دوره حکومت مادها در محدوده هگمتانه برمی‌گردد.
نامگذاری
حسن بن محمدقمی در کتاب تاریخ قم می‌نویسد: «میلاذبن جرجین (میلاد گرگین) آن موضع را بنا کرده است و آن چنان بوده است که میلاد بدان موضع فرود آمده است.» این شهر را «میلادگِرد» نام نهادند که ترکیبی از دو کلمه «میلاد» و «گِرد» است. میلاد نام یکی از پهلوانان ایرانی است و او را پدر گرگین می‌دانند. این عنوان به مرور زمان به میلاجرد تغییر پیدا کرده است.
آب و هوا
میلاجرد آب و هوای معتدل مایل به سرد و نیمه خشک دارد. بر اساس نتایج به دست آمده از ایستگاه کلیماتولوژی میلاجرد میزان بارندگی ۲۸۰ میلی‌متر در سال است. دمای این شهر نوسانات بسیار زیادی دارد به طوری که در تابستان دمای هوا به ۳۵ و در زمستان به صفر و چندین درجه زیر صفر هم می‌رسد. توده‌های هوایی که از سمت غرب وارد کشور می‌شوند این شهر را تحت تاثیر قرار می‌دهد به طوری که بارش نسبتاً خوبی در فصل پاییز دارد.
از نظر زمین‌شناسی بیشتر دشت میلاجرد در دوره گواترنر به وجود آمده، شهر در یک دشت صاف و هموار واقع شده و فقط طرف شرق آن در منطقه کوهستانی واقع می‌باشد که ارتفاع بلندترین قله آن «زردکوه» در زبان محلی «ساری‌داغ» ۱۹۴۹ متر از سطح دریا می‌باشد ولی در کل ارتفاع میلاجرد از سطح دریا ۱۶۷۵ متر می‌باشد. خاک‌های دشت میلاجرد مرغوب بوده و قسمت اعظم آن را خاک‌های قهوه‌ای تشکیل می‌دهد که برای کشاورزی بسیار مناسب می‌باشد اما در بخشهایی از غرب میلاجرد نزدیک به رودخانه قره‌چای خاک شور که در زبان محلی به آن (آق یر) یعنی جای سفید یا خاک سفید که خاک نامرغوبی از نظر کشاورزی است نیز وجود دارد.
زبان مردم میلاجرد
زبان مردم میلاجرد ترکی می‌باشد ولی پیش از آن به زبان تاتی که فارسی اصیل می‌باشد تکلم می‌کردند، که هنوز هم تعدادی از روستاهای منطقه مانند وفس، چهرقان، گورچان، به دلیل واقع شدن در منطقه کوهستانی و دور از دسترس بودن این زبان را حفظ کرده‌اند و با این زبان صحبت می‌کنند.
پیشه
کشاورزی و دامداری شهر میلاجرد با موقعیت جغرافیای مناسب و دشت‌های حاصلخیز و تولیدات فراوان کشاورزی به خصوص گندم و دامداری که شغل اکثریت اهالی را تشکیل داده گوی سبقت را در منطقه ربوده است.
اماکن دیدنی
امامزاده یحیی (ع) شهر میلاجرد
منطقه زیارتی و سیاحتی شهر دارالمومنین میلاجرد در جوار مرقد مطهر و منور امامزاده یحیی (ع) قرار دارد که محل آرزومندان و عاشقان اهل بیت (ع) می‌باشد.
از دیگر آثار این شهر در قسمت شرقی شهر و در بین کوه «ساری داغ» می‌باشد که در اطراف چشمه‌ای به نام ایدلی قرار دارد و به طوری که شایع است مسکن گبرها (آتش‌پرستان) بوده است.
قله تپه نماد تاریخ و تمدن کهن میلاجرد
قله تپه میلاجرد بر روی تلی از خاک در قسمت جنوب غربی میلاجرد قرار گرفته است که در زبان محلی به قالا تپه میلاگیرد معروف است. این تپه در اصل جایگاه اولیه منطقه مسکونی میلاجرد بوده است که یک بار در حمله مغولها و بار دیگر در فتنه افغان با خاک یکسان شده است. طبق مطالعاتی که روی قله تپه انجام گرفته قدمت آن را 600 سال قبل از میلاد مسیح تخمین زده‌اند و ضمن حفریات اشیاء قدیمی در آن یافت می‌شود. اولین لوله‌کشی فاضلاب سفالی در قله تپه یافت شده است. هنوز هم خندقی که دور تا دور قله تپه برای حفاظت از شهر کنده بوده‌اند نمایان است. قله تپه در سالهای اخیر مورد بی‌مهری‌های فراوانی قرار گرفته است به طوری که حفریات غیرمجاز فراوانی به امید یافتن گنج در آن انجام می‌شود و در مواقعی هم به عنوان پیست موتورسواری و دیوار مرگ مورد استفاده قرار می‌گیرد. قلعه تپه میلاجرد مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در میلاجرد، غرب شهر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۲۸۴۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مشاهیر
آیت‌الله آخوند ملااسمائیل آقامحمدی میلاجردی منتسب به خاندان آقامحمدی *ولادت ۱۱۶۰ - وفات ۱۲۳۰ هجری شمسی
ملا فتح الله بن ملاحبیب الله بن ملامطلب ( منتسب به خاندان غریبی)
آیت الله ملاعبدالغفار
آیت الله میرزامحمدباقر
حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ جعفر عراقی (وفات ۱۳۱۴ هجری شمسی)
آیت الله شیخ احمد میلاجردی عراقی (ولادت ۱۲۵۳ وفات۱۳۳۰ هجری قمری)
آیت الله حاج شیخ هادی میلاجردی عراقی (ولادت ۱۲۴۰ وفات ۱۷ دی ماه ۱۳۳۸)
حجت الاسلام المسلمین شیخ رحمانعلی رحیمی (ولادت ۱۲۵۷ وفات ۱۳۱۷ هجری شمسی)
حجت الاسلام و المسلمین شیخ ابوتراب مالک رقابی (ولادت ۱۲۶۰ وفات ۱۸اسفند ۱۳۴۵ هجری شمسی)
حجت الاسلام و المسلمین شیخ حسن ملکی (ولادت ۱۳۰۱ وفات ۱۳۶۲ هجری شمسی * از بدو تولد روشن دل بوده‌اند)
صاحب کرامات سیداحمد میرحسینی (ولادت ۱۲۴۸ وفات ۱۳۲۸ هجری شمسی)
ملاقیه علی کرمی (ولادت ۱۲۴۰ هجری شمسی)
جناب آقای مدیر اتابکی (ولادت ۱۲۸۰ وفات ۱۳۵۰ هجری شمسی)
جناب آقای علی صفدر عاشری (ولادت ۲۵ اسفند ۱۳۳۴ وفات ۲۹ خرداد ۱۳۵۹ * شاعر)
استاد رضا محمودی (ولادت ۱۲۹۷ وفات ۱۵ تیر ۱۳۷۲)
استاد جواد محمودی (ولادت ۱۳۴۸ وفات ۷ خرداد ۱۳۸۱)
