حد فاصل نراق و دليجان درست در جايي كه آفتاب دشت در تابستان هرم گرماي طاقت فرسا دارد اگر از دهنه غار چند ميليون ساله نخجير حتي براي چند دقيقه به فضاي داخلي غار پناه ببري به يكباره گويي در فصلي ديگر قدم گذاشته‌اي. خنكاي هوا، تصاوير بلورين و تركيب شكل‌هايي كه آهك‌ها بر ديواره غار آفريده‌اند مسحورت مي‌كند. اينجا دماي هوا در تمامي فصول بين 7 تا 14 درجه سانتي‌گراد ثابت است و با هر گام برداشتن به خوبي مي‌توان پويايي و رشد تركيبات شكل دهنده ديواره‌ها را حس كرد؛ اين غار سال 68 توسط سازمان آب كشف شد و در نهايت 20 سال پس از آن، به بهره‌برداري عمومي رسيد. اكنون 12 كيلومتر از مسير غار كشف و از اين ميزان، 1200 متر براي بازديد، نورپردازي و كفسازي شده است. چال نخجیر که گفته می‌شود شبیه نای انسان با هزاران فرعی است،‌ غاری سه طبقه به‌شمار می‌آید که دو طبقه از آن با ایجاد مسیرها و پله‌هایی که گاهی تعداد آن‌ها به 47 پله می‌رسد، برای بازدید گردشگران آماده شده است. طبقه نخست سفره آب زيرزميني و درياچه‌اي را شامل مي‌شود كه در عمق 61 متري از سطح غار است و تا 19 متر عمق دارد؛ طبقه‌هاي دوم و سوم غار هم پوشيده از آبشارهاي آهكي، قنديل‌ها و سنگ‌هاي آهكي است.
در غار نخجير به دليل آنكه هيچ نوري به داخل نفوذ نمي‌كند، موجود زنده‌اي را نمي‌توان يافت كه وجود بافت آهكي هم اين موضوع را مي‌تواند ثابت كند؛ سنگ‌هاي آهكي غار با تعداد بسيار و شكل‌هايي منحصر به فرد به دليل عبور نور از سطح خود، در تمامي مسير غار به چشم مي‌خورند و از جمله ويژگي‌هاي جالب آنها اين است كه هر 100 سال، 2/5 سانتي‌متر به قطرشان افزوده مي‌شود كه بر اين اساس، زمين‌شناسان شكل آينده هر قسمت از غار را مي‌توانند پيش‌بيني كنند.
این غار از شگفت‌‌انگیزترین جاذبه‌های طبیعی جهان به شمار می‌رود و منشورها و اسفنج‌های بلورین كلسیت، باغ‌های مرجانی، دالان‌ها، دهلیزها، تراس‌ها و حوضچه‌های متعدد جلوه‌ای انحصاری به این غار داده‌ است.
غار چال نخجیر دارای یك شاخه اصلی به طول بیش از یك‌هزار و 200 متر و چندین شاخه فرعی است كه از راه همواری می‌توان به راحتی در غار حركت كرد.
رسوبات دولومیتی به مقیاس قابل توجهی به صورت لایه‌های سفید‌رنگ، كف كریدورها و دالان‌ها و دهلیزهای مسیر اصلی غار را پوشانده است؛ كف دیواره‌های غار پوشیده از اسفنج‌های بلورین و سنگ‌های تزئینی زیبایی است.
غار چال نخجیر قرار است، دهنه‌ی دیگری هم داشته باشد که اکنون به‌دلیل آسیب ناشی از جریان هوا به بلورهای داخل غار، این دهنه بسته شده است. البته از نظر دوست‌داران محیط‌زیست استان مرکزی، نباید کاری که برای دهنه‌ ورودی غار و تغییر اندازه‌ آن برای جذب گردشگر بیش‌تر انجام شد، دوباره تکرار شود، چون این اقدام آسیب بزرگ‌تری را وارد می‌کند. غار چال نخجیر به‌جز مسیر اصلی که محل عبور بازدیدکنندگان از آن است، چهار فرعی دیگر با تالارهایی به نام عروس، سفره‌ عروس، بال فرشته، کله اسبی، چهل‌چراغ، ماکارونی و فوتبالیست دارد. البته در طول مسیر، اشکال بسیار جالبی را از بلورها و پایه‌ بلورها که شبیه حیواناتی مانند تمساح، کرگدن،‌ بچه‌فیل و لاک‌پشت هستند، می‌توان مشاهده کرد؛ يكي ديگر از بخش‌هاي جذاب غار، تالار آب‌چكان است. جايي كه به يكباره رطوبت هوا به دليل وجود قطرات آبي كه از سقف و ديواره‌هاي غار فرو مي‌چكد افزايش مي‌يابد و ديگر تقريبا هيچ سطح خشكي نمي‌توان يافت.
در قسمت پاياني مسير بازديد هم تالاري از قنديل‌هاي بلوري به چشم مي‌خورد كه به دليل شرايط ويژه‌ آن، رشد قنديل‌ها سريع‌تر و بلورها بسيار شفاف‌تر از ديگر قسمت‌هاي غار هستند. يكي از راهنمايان غار در باره ويژگي‌هاي آن مي‌گويد: غار نخجير كه در سال‌هاي بسيار دور مردم بدان غار «هوهو» مي‌گفتند اگر به صورت كامل به بهره‌برداري عمومي برسد جذابيت‌هاي بسيار بيشتري از غار عليصدر همدان خواهد داشت، زيرا شگفتي‌هاي ديواره‌ها و قنديل‌هاي آن زيباتر است و درياچه آن هم مي‌تواند با استفاده از قايق مسير بازديد را متنوع‌تر و ديدني‌تر كند.